Patiënten van 16 jaar en ouder kunnen nu online hun medisch dossier bij de huisarts inzien via een portaal en binnenkort ook via een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Dit is mogelijk gemaakt door de eisen aan HIS-leveranciers die OPEN heeft vastgelegd in de zogeheten ontwikkelvragen. Ontwikkelvraag 1 is bijna afgerond en biedt huisartsen en patiënten veilig online inzage, gebruiksgemak en regelt strenge eisen op het gebied van privacy. Ontwikkelvraag 2 en 3, die gaan over de eDiensten (zoals het eConsult) en zelfmeetgegevens volgen in de loop van 2021. Mariëtte Willems, huisarts en programmamedewerker ICT bij OPEN, vertelt wat er met ontwikkelvraag 1 nu mogelijk is. Willems: “Samen met de HIS-leveranciers is er het afgelopen half jaar echt veel bereikt op het gebied van online inzage.” 

Inzage in het dossier 

Patiënten kunnen online hun eigen medische gegevens raadplegen. Zo zien zij alle actuele episodes (ziekten/klachten) en de afgesloten episodes met attentiewaarde, de E- en P-regels vanaf het moment dat online inzage mogelijk is, de actuele medicatie, medicatie-overgevoeligheden en resultaatbepalingen (in de praktijk laboratoriumuitslagen en metingen). Patiënten zien daarnaast (delen van) de correspondentie, behandelingen en profylaxe en voorzorg.  

“Inzicht geven in deze dossierdelen bleek in de praktijk lastiger uitvoerbaar. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat deze gegevens niet goed gestructureerd en gestandaardiseerd in het HIS worden opgeslagen.” Om inzicht te geven in de correspondentie hebben de HIS-leveranciers verschillende oplossingen bedacht. “In sommige HISsen kan de correspondentie in eerste instantie handmatig beschikbaar worden gesteld, maar uiteindelijk is er toch een geautomatiseerde manier gevonden om berichten van de medisch specialist, radiologie en verwijsbrieven online inzichtelijk te maken.”  

Het wisselt per HIS of de onderdelen behandelingen en profylaxe en voorzorg gestructureerd kunnen worden opgeslagen. “Als het in het HIS gestructureerd kan, weten we uit de praktijk dat huisartsen dit matig doen. Het gevolg hiervan is dat dit onderdeel in de PGO en het portaal (gedeeltelijk) leeg kan zijn.”  

Laboratoriumuitslagen 

Om te zorgen dat patiënten thuis hun laboratoriumuitslag kunnen zien, zijn er verschillende extra functionaliteiten ontwikkeld. “De huisarts kan bijvoorbeeld een opmerking bij de uitslag plaatsen om de patiënt meer duiding te geven. Hoe dit werkt, verschilt per HIS. In sommige HISsen kunnen huisartsen een opmerking in de P-regel plaatsen, in andere HISsen werkt dit door een opmerking te plaatsen bij het document van de laboratoriumuitslag of bij een specifieke uitslag bijvoorbeeld bij de Hb of glucose. Deze laatste manier is voor zorgverleners mogelijk meer werk, maar is wel het specifiekst en voor de patiënt zichtbaar bij de specifieke uitslag.” Om te voorkomen dat patiënten continu moeten inloggen om te zien of de uitslag al bekend is, wordt er een notificatiebericht zonder privacygevoelige informatie verstuurd zodra er een nieuw laboratoriumbericht beschikbaar is. 

Informatieveiligheid en privacy 

Al langere tijd is de eis dat HISsen voldoen aan de hoge informatieveiligheidseisen van NEN 7510. “Dit was alleen nog niet bij alle HISsen het geval. De deadline van ons programma gaf een aantal HIS-leveranciers net die extra stimulans om de benodigde certificering te halen voor het HIS en het bijbehorende portaal. Een mooie bijkomstigheid van OPEN. Een andere mijlpaal is dat patiënten kunnen zien wie wanneer hun medische gegevens geraadpleegd heeft. Ook is er de mogelijkheid om (delen) van het dossier te laten blokkeren voor online inzage. Dit is vooral van belang op het moment dat de patiënt in de toekomst anderen, zoals ouders of mantelzorgers, machtigt tot toegang in het dossier.”  

Gebruiksgemak voor de patiënt 

Met het afronden van ontwikkelvraag 1 zijn de portalen een stuk gebruiksvriendelijker voor mensen met beperkte digitale- en/of gezondheidsvaardigheden. Hiervoor hebben veel HIS-leveranciers de adviezen van Stichting Pharos overgenomen, het kenniscentrum dat zich richt op het terugdringen van gezondheidsverschillen. Ook zijn de portalen getoetst op hun toegankelijkheid voor slechtzienden (WCAG). Dit betekent dat soms de kleurstelling of het contrast gewijzigd moest worden, de HISsen hebben een groot deel van deze wijzigingen inmiddels doorgevoerd.  

“Naast deze wijzigingen is het nu ook mogelijk voor patiënten om delen van hun online dossier te downloaden of te printen. Samen met de mogelijkheid voor huisartsen om te zien wanneer een patiënt zijn dossier voor het laatst heeft bekeken, zorgt dit ervoor dat online inzage ook een plek krijgt in de spreekkamer.”  

Zicht op gebruik van de online inzage 

Met het afronden van ontwikkelvraag 1 is het ook mogelijk om het gebruik van online inzage via portalen en PGO’s te monitoren. Hiervoor leveren de HISsen elk kwartaal data aan bij het programmabureau van OPEN. “Dit gebeurt op landelijk, regionaal en praktijkniveau. De projectleiders van OPEN in de regio ontvangen deze gegevens voor de praktijken in hun eigen regio. Praktijken kunnen deze data opvragen bij hun projectleider of, als hun HIS dit ondersteunt, de data zelf inzien. Door deze data inzichtelijk te maken, zetten we een belangrijke stap om te kunnen monitoren of onze ambitie werkelijkheid wordt waarbij minimaal 40% van de patiënten gebruikmaakt van online inzage.” 

De komende maanden blijven de HIS-leveranciers onverminderd hard werken om ontwikkelvraag 2 en 3 op te leveren. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid voor patiënten om eigen metingen zoals bloeddruk of glucose naar de huisarts te sturen.